تاریخچه بازار فارکس: از گذشته تا آینده
تاریخچه فارکس، بزرگترین و نقدینه‌ترین بازار مالی جهان بدون شک فارکس است که در آن ارزهای مختلف مبادله می‌شوند شاید برایتان جالب باشد نه تنها فارکس مارکت جدیدی نیست بلکه ریشه‌های این بازار به گذشته‌های بسیار دور بازمی‌گردد با این حال، شکل مدرن فارکس که امروزه می‌شناسیم، محصول تحولات و رویدادهای مهم تاریخی است که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت
دوران باستان و قرون وسطی
اگرچه مفهوم مدرن فارکس در قرن بیستم شکل گرفت، اما ریشه‌های آن به دوران باستان بازمی‌گردد، بازرگانان در تمدن‌های باستانی مانند مصر باستان و روم باستان برای تسهیل تجارت بین‌المللی، ارزهای مختلف را مبادله می‌کردند
اساسا می توان شکل گیری مبادلات ارزی را به زمان انتشار پول کشورها مرتبط دانست یعنی از زمانیکه کشورها پول مربوط به خود را چاپ کردند رفته رفته این مبادلات نیز شکل گرفت (بسیار قبل تر از چاپ پول استفاده از طلا و نقره برای مبادلات مرسوم بوده است و اگر باز به عقب تر بخواهیم برگردیم مبادلات بصورت کالا به کالا انجام می شد)
از طرفی با گسترش تجارت، بخصوص مبادله کشورها با هم، نیازمندی به مبادله پول بیشتر احساس می شد در واقع دیگر صرف مبادله و تامین کالا و خدمات ملاک نبود تاجران باید پول مورد نیاز تجارت خود را نیز تامین می کردند تا بتوانند مبادلات خود را به شکل پیچیده تری انجام دهند
با گذشت زمان و با توجه به افزایش تقاضا و اهمیت مبادلات ارزی بانک‌های اولیه در شهرهای تجاری ایتالیا و آلمان به عنوان مراکز تبادل ارز شروع به فعالیت کردند و همین موضوع سبب می شد تا تاجران راحتتر بتوانند ارز مورد نیاز خود را تامین کنند
نظام برتون وودز
برای دانستن بیشتر تاریخچه فارکس یکی از موارد مهم که باید به آن توجه نمود توافقی بود که پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت که تحت عنوان نظام برتون وودز شناخته می شود
هدف مهم این نظام ( با تجربه از جنگ جهانی اول) ایجاد ثبات در اقتصاد دنیا بعد از جنگ جهانی دوم بود
در نظام برتون وودز هر کشور باید سیاست پولی خود را چنان اتخاذ کند که نرخ مبادله ارز خود را به طلا گره زده و این نرخ را ثابت نگه دارد، در نهایت این نظام توانست نرخ ثابت ارز را برای چندین دهه حفظ کرد
در نظام برتون وودز هر اونس طلا به سی و پنج دلار ارزش گذاری شد اما بعد از مدتی این نظام نیز دچار مشکل شد چون تولید طلا برای برآوردن تقاضای تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی کافی نبود
این تنها مشکل کشورهای غرب نبود چون بخش قابل توجهی از طلای کشف شده در جهان در شوروی بود که بعدا رقیب آمریکا و اروپای غربی در دوران جنگ سرد شد و در واقع شروع شکل گیری دلار بعنوان ارز معتبر جهانی شکل گرفت چون تنها ارزی که آنقدر قوی بود که بتواند به تقاضای تراکنش‌های ارزی بین‌المللی را پاسخ دهد دلار آمریکا بود که مهمترین دلایل انتخاب دلار :
- قدرت اقتصادی آمریکا
- نسبت ثابت دلار به طلا
- تعهد آمریکا به اینکه بر پایه همین نرخ، دلار را به طلا تبدیل کند، یعنی در ازای دریافت 35 دلار یک اونس طلا تحویل دهد و برعکس، همین تصمیم دلار را به اندازه طلا کارآمد نشان داد در واقع دلار از طلا هم بهتر بود چون به دلار سود تعلق می‌گرفت و همچنین برای تجارت بسیار کارآمدتر از طلا بود
فروپاشی نظام برتون وودز و تولد فارکس مدرن
دلایل مختلفی برای فروپاشی نظام برتون وودز وجود دارد، از جمله:
- افزایش هزینه‌های جنگ ویتنام: این جنگ باعث شد که دولت آمریکا برای تأمین هزینه‌ها، دلارهای بیشتری چاپ کند افزایش عرضه دلار در بازارهای جهانی، باعث کاهش ارزش آن نسبت به طلا شد
- کاهش ذخایر طلای آمریکا: با افزایش تقاضا برای تبدیل دلار به طلا، ذخایر طلای آمریکا کاهش یافت و دولت این کشور نتوانست به تعهدات خود عمل کند
- رشد اقتصادی کشورهای اروپایی و ژاپن: این کشورها پس از جنگ جهانی دوم رشد اقتصادی سریعی داشتند و به رقبای جدی آمریکا تبدیل شدند آنها خواهان تغییر در نظام برتون وودز بودند تا بتوانند ارزش ارزهای خود را افزایش دهند
- تورم در آمریکا: افزایش تورم در آمریکا باعث شد که ارزش دلار کاهش یابد و فشار بر نظام برتون وودز افزایش یابد( تبدیل دلار به طلا توسط کشورها شدت بیشتری گرفت)
پیامدهای فروپاشی نظام برتون وودز
فروپاشی نظام برتون وودز پیامدهای مهمی برای اقتصاد جهانی داشت، از جمله:
- نوسانات شدید نرخ ارز: با حذف ارتباط بین دلار و طلا، نرخ ارزها نوسانات شدیدی پیدا کرد و پیش‌بینی آنها دشوارتر شد
- افزایش تورم جهانی: افزایش عرضه پول در بازارهای جهانی، باعث افزایش تورم در بسیاری از کشورها شد
- توسعه بازارهای مالی: فروپاشی نظام برتون وودز باعث توسعه بازارهای مالی و ابزارهای مالی پیچیده شد
- تغییر نقش دلار در اقتصاد جهانی: دلار آمریکا پس از فروپاشی این نظام به عنوان ارز ذخیره جهانی باقی ماند، اما نقش آن تغییر کرد و دیگر به طلا گره نخورده بود
فروپاشی نظام برتون وودز یک نقطه عطف مهم در تاریخ اقتصاد جهانی بود این رویداد نشان داد که حفظ یک سیستم پولی ثابت در دنیای پیچیده و پویای امروز بسیار دشوار است بصورت خلاصه دستاورد نهایی کنفرانس برتون وودز تأسیس صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی شد که هنوز در اقتصاد جهانی نیروهای قدرتمندی محسوب می‌شوند
فارکس در عصر جدید
فروپاشی نظام برتون وودز به شکل گیری بازار فارکس به شکل مدرن بسیار کمک کرد اما مورد بعدی مربوط به پیشرفت تکنولوژی و در ادامه آن ظهور اینترنت می باشد
موارد اشاره شده بازار فارکس را به شدت متحول نمود ایجاد پلتفرم‌های معاملاتی آنلاین، دسترسی به این بازار را برای عموم مردم را امکانپذیر کرد امروزه فارکس یک بازار 24 ساعته است که حجم معاملات آن به تریلیون‌ها دلار در روز می‌رسد و آنرا به بزرگترین بازار مالی دنیا تبدیل نموده است
عوامل موثر بر نرخ ارز در فارکس
نرخ ارز در بازار فارکس تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند:
- سیاست‌های پولی دولت‌ها: تغییر نرخ بهره، چاپ پول و سایر سیاست‌های پولی بر ارزش ارز یک کشور تأثیر می‌گذارند
- وضعیت اقتصادی کشورها: رشد اقتصادی، نرخ تورم، حساب جاری و سایر شاخص‌های اقتصادی بر ارزش ارز تأثیرگذار هستند
- رویدادهای سیاسی: انتخابات، جنگ‌ها، تحریم‌ها و سایر رویدادهای سیاسی می‌توانند باعث نوسانات شدید در بازار فارکس شوند
- عوامل روانشناسی: احساسات بازار، شایعات و اخبار نیز بر نرخ ارز تأثیر می‌گذارند
با توجه به موارد اشاره شده کاملا مشخص می باشد که نرخ ارز به هیج عنوان ثابت نمی باشد و کاملا شناور است این مارکت با توجه به اینکه بسیار بزرگ است و بیشترین میزان نقدینگی را دارد صرفا تابع شاخص های مهم اقتصادی می باشد و امکان دخل و تصرف در آن امکانپذیر نمی باشد و همین موضوع سبب شده تا این مارکت هر روز مورد استقبال بیشتری قرار بگیرد
آینده فارکس
آینده بازار فارکس با توجه به تحولات فناوری، تغییرات در اقتصاد جهانی و بخصوص بوجود آمدن ارزهای دیجیتال، بسیار پویا و پر از چالش خواهد بود و از طرفی انتظار می‌رود که هوش مصنوعی و توانایی یادگیری که در هوش مصنوعی وجود دارد قطعا نقش مهمی در تحلیل بازار فارکس و اتخاذ تصمیمات معاملاتی ایفا کنند
نقطه اوج را می توان مربوط به زمانی دانست که بین ربات های ترید و هوش مصنوعی یک همکاری مشترک شکل بگیرد و قطعا دنیای معاملات و سرمایه گذاری را دچار تحول عظیمی خواهد نمود
از طرفی بازار ارزهای دیجیتال بعنوان یک رقیب جدی برای بازار فارکس شناخته می شود هر چند مدت زمان زیادی از ظهور اولین رمز ارز دنیا نمی گذرد ولی جایگاه بسیار خوبی برای رمزارزها ایجاد نموده است و در آینده بسیار نزدیک ما شاهد تحولات بزرگی در این حوزه رمزارزها خواهیم بود
فارکس و رمزارزها چه سرانجامی خواهند داشت اینکه بصورت مجزا کار خواهند کرد یا اینکه بسمت حذف یکدیگر پیش خواهند رفت جوابی است که در آینده مشخص خواهد شد
جمع‌بندی
بازار فارکس از یک سیستم ساده تبادل ارز در دوران باستان به یک بازار پیچیده و جهانی تبدیل شده است با درک تاریخچه و عوامل موثر بر این بازار، می‌توان به درک بهتری از آن دست یافت و تصمیمات معاملاتی آگاهانه‌تری اتخاذ کرد
امروزه این امکان برای همگان فراهم شده است تا از مزایای بازار فارکس استفاده نمایند و برای خود درامدزایی نمایند این تصور در دوران گذشته تقریبا غیرممکن بود، سرمایه زیاد و حضور فیزیکی دو مانع برای اینکار محسوب می شدند ولی امروزه علاوه بر فارکس دسترسی به استاک مارکت، طلا، نفت خام، کریپتو برای همه مهیا شده است
شنیدن داستان افراد ثروتمند که از طریق دسترسی به این مارکت ها به موفقیت و ثروت رسیده بودند اکنون میتواند برای همه و در هر کجای دنیا رخ دهد
برگرفته از منابع: wikipedia | investopedia
